Fyrir klifrara er oft mikilvægt að geta vitið hverrsu erfit klifrið sem hann/hún ætlar að taka sér fyrir hendur. Mikilvægt er að ekki taka sér ekki of stórt verkefni í hendur, þar sem slíkt býður hættunni heim.
Klifur er til í öllum stærðum og gerðum. Til þess að hægt sé að gera skiljanlegt erfiðleika klifurleiðar þarf að vera til staðar staðall sem almennt viðurkentur sem mælieinig á erfiðleika á viðkomandi tegund að klifi. Hér fyrir neðan er að finna þau kerfi sem eru í notkun hér á landi ásamt útskýringum.
Klettaklifur gráður (YDS, frönsk, UIAA )
Klettaklifur með línu (sportklifur, dótaklifur) er almennt með hvað mest nákvæmasta kerfið og eru aðalega 3 notuð hér á Íslandi. Grjótaglíma og Aid-klifur eru mjög ólikt klifur með sitt eigið kerfi og er ekki listuð hér.
Algengasta gráðu kerfið sem notað er á íslandi er YDS (Yosemite Decimal System) sem er bandarískt kerfi sem er viðurkennt víða um heim og er einkennt með tölunni 5. fyrir framan (merki um fríklifur en ekki brölt sem er einkennt með 1-4) og síðan erfileika stiginu 1-13 og eftir 10 þá bókstafirnir a,b,c,d til að flokka en frekar.
Lang algengast í Evrópu er franska klettaklifurkerfið sem er einfaldlega bara tölustafir frá 1-9 og svo a,b,c,d sem stig af númer stigi.
UIAA (Union Internationale des Associations d'Alpinisme) sem notast við rómverskatölustafi er mest notað til að gráða erfileika fríklifurs í alpaklifri. Sjaldgæft að þetta sé notað hér.
Ágæt er að hafa til hliðsjónar að mjög mikið magn af klifri á íslandi er hressilega undirgráðað þá má sérstaklega nefna leiðir á Hnappavöllum. Dótaklifur er í eðli sínu erfiðara svo oft er gott að gera ráð fyrir að það sé erfiðara en gráðan gefur til.
| Franskt | UIAA | YDS (USA) | Byrjandastig |
||
| 1 | I | 5.2 | |||
| 2 | II | 5.3 | |||
| 3 | III | 5.4 | |||
| 4 | IV | 5.5 | |||
| 4a | IV+ | 5.6 | |||
| 5a | V | 5.7 | |||
| 5b | V+ | 5.8 | |||
| 5c | VI- |
5.9 | Miðlungsstig | ||
| 6a | VI | 5.10a | |||
| 6a+ | VI+ | 5.10b | |||
| 6b | VII- |
5.10c | |||
| 6b+ | VII | 5.10d | |||
| 6c | VII+ | 5.11a | |||
| 6c+ | VIII- |
5.11b/c | |||
| 7a | VIII | 5.11d | Þróað | ||
| 7a+ | VIII+ | 5.12a | |||
| 7b | IX- |
5.12b | |||
| 7b+ | IX- |
5.12c | |||
| 7c | IX | 5.12d | Sérfræðingur | ||
| 7c+ | IX / IX+ | 5.13a | |||
| 8a | IX+ | 5.13b | |||
| 8a+ | X- |
5.13c | Ofur sérfræðingur | ||
| 8b | X | 5.13d | |||
| 8b+ | X+ | 5.14a | |||
| 8c | XI- |
5.14b | Èlite | ||
| 8c+ | XI | 5.14c | |||
| 9a | XI+ | 5.14d | Ofur èlite | ||
| 9a+ | XII- |
5.15a | |||
| 9b | XII | 5.15b | |||
Ísklifur gráður WI (Waterfall ice)
Notað til að gráða erfileika á klifri í frosnum vatnsfossum og er það gráðukerfi sem er almennt er viðurkennt á Íslandi. Algengt er að notað sé "+" eða "-" til að fínstilla erfileikastigið frekar. Jökulís sem er frosinn allt árið er sjaldan gráður, í ölpunum er þá stundum notað AI til að gráða þannig ís í stað WI og er oft aðeins léttara en WI.
| WI2 | Lítill halli um 60°, auðvelt ísbröllt sem með góðri tækni sé hægt að klifra með einni exi. Gráður fyrir ofan þurfa 2 axir. |
| WI3 | Nokkuð samfellt 60-70° klifur sem hugsamlega má finna stutt nær lóðrétt höft upp að 4m. |
| WI4 | Nær lóðrétt höft upp að 10m. Stíft klifur sem þarfnast þess að settar eru inn skrúfur í erfiðum stönsum. Getur oft verið nokkuð tæknilega erfið. |
| WI5 | Lóðrétt eða nær lóðrétt klifur upp að 20m. Langt stíft klifur sem þarfnast þess að settar eru inn skrúfur í erfiðum stönsum með lítið af hvíldum. Getur oft verið tæknilega erfit og/eða varasöm. |
| WI6 | Lóðrétt eða nær lóðrétt klifur upp heila spönn (30-60m). Langt stíft klifur sem þarfnast þess að settar eru inn skrúfur í erfiðum stönsum með engri hvíld. Getur oft verið mjög tæknilega erfit og/eða mjög varasöm. Sjaldgæft á Íslandi þar sem flestar WI6 gráður sem hafa verið klifraðar eru oftast bara gráðar sem 5 eða 5+. |
| WI7 | Fullar spannir sem eru lóðrétar, yfirhangadi með engri hvíld. Mjög tæknilega erfið og/eða gríðarlega varasamt klifur. Mjög sjaldgæfar og engin WI7 hefur verið klifruð á Íslandi þegar þetta var skrifað. |
Mixað/þurrtóla klifur M (Mixed)
Notað til að gráða klifur leiðir sem þarf að klifra umtalsvert eða einungis í beru bergi með klifuröxum og klifurbroddum. Algengt er að leiðir oft byrji í bergi og/eða endi í hreinum ís eða sé klifur í mjög þunnum ís þar sem snerting við berg er mikil. Lítil reynsla er fyrir M gráðum á Íslandi.
| M1-3 | Auðvelt í littlum halla, oftast lítið notast við klifuraxir. |
| M4 | Hallað klifur eða lóðrétt með einhverjum tæknilegum hreyfingum. |
| M5 | Eitthvað af viðvarandi lóðréttu klifri. |
| M6 | Lóðrétt til yfirhangandi klifur með eitthverjum erfiðum hreyfingum. |
| M7 | Yfirhangandi með kröftugum hreyfingum, undir 10m af erfiðu klifri. |
| M8 | Grótaglímulegt með öflugum hreyfingum og/eða lengri krúxum en M7, gæti innihaldið þök. |
| M9 | Stöðug lóðrétt eða örlítið yfirhangandi með mjög tæpum eða tæknilegum höldum. Eða yfirhangandi þök með góðum höldum 2 til 3 líkamslengdir. |
| M10 | Að minnstakosti 10m lárétt þak eða 30m af lóðréttu klifri með öflugum hreyfingum og engri hvíld. |
| M11 | Heil spönn af yfirhangandi leikfimislegum hreyfingum eða allt að 15m þak. |
| M12 | Eins og M11 nema með dýnamískum hreyfingum og tæpum tæknilegum höldum. |
IFAS Alpagráður (International French Adjectival System)
Algengasta gráðukerfið sem notað er í Ölpunum og í raun víða um heim. Gráðukerfi sem byggir á samantekt af öllum þáttum sem lúta af löngum alpaklifurleiðum. Aðkomu, erfileiki miðað við lengd, hæð, hætta, skuldbinding og tæknilegur erfiðleiki.
| F | Facile (létt), Auðfarinn, hugsamlega aðkoma á jökli, snjór og ís með littlum halla. |
| PD | Peu difficile (ekki mjög erfit). Hugsamlega lengri aðkoma með eitthvað að nokkuð bröttum sjó ís. Flóknari jöklaganga, aðeins erfiðara brölt. Gæti þurft að síga. Meiri umhverfis hætta. |
| AD | Assez difficile (miðlungs erfið). Nokkuð stíf, nokkuð brattur snjór og ís, klettaklifur uppí UIAA III (ca. 5.3) en ekki langt þannig klifur. Tryggja þarf klifur, mikil berskjöldun (exposure) hugsanleg. Nokkuð mikil hætta frá umhverfi. |
| D | Difficile (erfið). Alvarlega klettaklifur í gráðum UIAA IV og V (5.4-5.7). Ís, snjór í halla 50-70°. Leiðir geta verið langar og jafnar eða stuttar og stífar. Mikil hætta frá umhverfi. |
| TD | Très difficile (mjög erfið). Flestar leiðir með þessa gráðu eru kröfumiklar með mikilli umhverfishættu. Langar snjó eða ísklifur í halla 65-80° (WI3-4), klettaklifur gráður V og VI (5.6 - 5.10) og hugsamlegt Aid-klifur, langir kaflar af stífu klifri. |
| ED1-4 | Extrêmement difficile (gríðarlega erfiðar). Lóðrétt ísklifur (WI4-5), klettaklifur með allt að VI til VIII (5.9-5.12a) mögulegar aid spannir. |
| ABO | Abominablement difficile (yfirgefið erfið). Erfiðleiki og/eða hætta á hæsta stigi. |
Heimildir:
http://www.alpinist.com/p//climbing_notes/grades
http://www.rockandice.com/articles/how-to-climb/article/77-climbing-ratings-understanding-climbing-grades
http://en.wikipedia.org/wiki/Grade_%28climbing%29
http://en.wikipedia.org/wiki/Ice_climbing
http://www.guidedolomiti.com/eng/rock-climbing-grades.html
